Questions? +1 (202) 335-3939 Login
Trusted News Since 1995
A service for global professionals · Saturday, August 31, 2024 · 739,720,217 Articles · 3+ Million Readers

LAUGA FAAMALAMALAMA A LE AFIOGA I LE PALEMIA, AFIOGA FIAME NAOMI MATAAFA I LE TULAFONO TAUFAAOFI O LE TULAFONO O LE TEUTEUGA O LE FAAVAE 2024

SAMOA, August 21 - AUKUSO 2024

Ou te faatalofa atu i lau afioga i le Fofoga o le Fono, tainane le

mamalu o Sui Usufono o le Fono Aoao Faitulafono.

Faatalofa atu i Afioga i Minisita o le Kapeneta;

Afio lau Afioga i le Taitai o le Itu Agai ma lena itu. Malo le soifua.

Ou te faatulou atu i le paia i le Usoga Pule ma Tumua, Ituau ma

Alataua, Aiga i le Tai ma le Vaa o Fonoti. Tama ma o latou aiga,

Aiga ma a latou tama. Tulou, tulouna lava.

Faatulou atu foi i le paia ia Sua ma le Vaifanua, Fofo ma Aitulagi,

Saole ma Saleaumua ma le launiu na Saelua. Faatui o le motu,

Tama o le Manu’atele ma tootoo o le faleula.

O paia na o Samoa mai le Tai Samasama o le Tui Manu’a se’ia paia

le fafa o Saualii. Nuunuu atu laia faa-tini-o-tausala, aua o paia lava

mai le vavau e oo i le faavavau.

Lau Afioga i le Fofoga Fetalai,

Ou te tula’i atu i le ava ma le fa’aaloalo tele, ou te tautala e faalautele ma faamalamalama le Tulafono Taufaaofi o le Teuteuga o le Faavae 2024, lea ua faitauina i lona faitauga faalua.

E le nā ma le lāina, ma ua nofo silafia foi le mamalu o le Palemene, e tusa ai ma teuteuga i le tatou Tulafono Faavae lea sa pasia ia Tesema 2020.

O lenei Tulafono, faatasi ai ma le Tulafono o Fanua ma Suafa 2020,

ma le Tulafono o le Faamasinoga o Soligatulafono 2020 (po o le

Judicature Act 2020), na aafia ai le Itutino Mavae o le Faamasinoga

(Judicial Arm of the State) i ona tulaga aoaotetele. Ua aofia ai le toe

suia o le faatulagaga (structure) o le Faamasinoga a Samoa ae maise le Faamasinoga o Fanua ma Suafa. E le gata i lea, o teuteuga i matafaioi, malosiaga ma puleaga (jurisdiction), ma aiaiga i tofiga o Faamasino, faapea aiaiga mo le umia o tofiga faa-faamasino.

Ua savalia nei le tolu (3) tausaga talu ona amata faamamaluina nei

tulafono, ma o lo o maitauina pea nisi o vaega e moomia ona toe

faalelei, faapea lape po o vala faaletulafono e moomia ai ona toe faia iai teuteuga. O nei vala faaletulafono e patino i tofiga o faamasino aemaise aiaiga mo le faamalolo lē tumau ma le aveeseina (suspension and removal), o aiaiga mo le umia o tofiga (terms and conditions of tenure) aofia ai ma totogi.

O le auga autu la o lenei Tulafono Taufaaofi e faapea:

1. Ia toe faafoi le faatulagaga (structure) o le Faamasinoga a Samoa i le tulaga sa iai, o se itumavae e tasi (one judicial branch) ma e

fa’auluulu i le Faamasino Sili. Ae le o le lua o ulu o le faamasinoga

e pei ona iai nei.

2. E tumau pea le iai o le puleaga tutoatasi (exclusive jurisdiction) a le Faamasinoga o Fanua ma Suafa e tagofia ai mataupu tau suafa matai ma fanua po o eleele faaleaganuu, ae o le a toe faaofi ma aiaia le iai o le puleaga faamalumalu (supervisory jurisdiction) a le

Faamasinoga Sili ma le Faamasinoga o Talosaga i luga o le

Faamasinoga o Fanua ma Suafa, aemaise pe a aafia ai aia tatau

faale-faavae, ma le faauigaina o aiaiga o le Faavae.

3. O le a toe teuteuina le mataupu 4(1) o le faavae, ina ia aiaia ai le

mafai e soo se tagata ona tuuina atu se talosaga i le Faamasinoga Sili i taualumaga tatau, ina ia faamamaluina ma faamalosia ai ana aia tatau e pei ona aiaia i lalo o le Vaega II o le Faavae. Ma o le a aofia ai ma mataupu tau iloiloga (judicial review proceedings) e mafua mai ona o ni faaiuga a le Faamasinoga o Fanua ma Suafa ua aafia ai aia tatau.

4. O le puleaga e tagofia ai mataupu tau le fa’auigaina o le faavae

(constitutional interpretation and effect) faapea le faamalosia o aia

tatau a tagata taitoatasi e pei ona aiaia i lalo o le Vaega II o le

Faavae, o le a toe faasee atu i le Faamasinoga Sili (Supreme Court),

ma le Faamasinoga o Talosaga (Court of Appeal) pe a talosagaina

(appeal) se faaiuga a le Faamasinoga Sili.

5. Ua toe faatulaga le Faamasinoga o Fanua ma Suafa e pei ona sau a’i – o le Faamasinoga Muamua o Fanua ma Suafa (po o le faamasinoga o uluai suesuega) ma le Faamasinoga o Talosaga o Fanua ma Suafa (Land and Titles Appeal Court (lea e taua i le taimi nei o le Faamasinoga Maualuga o Fanua ma Suafa). E faatumauina le tulaga maualuga o le Faamasinoga o Talosaga o Fanua ma Suafa o se superior court of record. Ua aveeseina po o ua faaleaogaina

(disestablish) le faamasinoga lona tolu, lea e taua o le Faamasinoga

o Talosaga ma Iloiloga (Land and Titles Court of Appeal and

Review). O le puleaga e tagofia ai mataupu tau iloiloga (judicial

review) ma le faauigaina o le Faavae, e pei ona ou taua muamua, o

le a toe faasee atu i le Faamasinoga Sili (Supreme Court) ma le

Faamasinoga o Talosaga.

6. Ua iai aiaiga mo le tagofia o mataupu ua maea ona faatoai atu i le Faamasinoga o Talosaga ma Iloiloga (Land and Titles Court of

Appeal and Review). O nei mataupu e aofia ai mataupu tau iloiloga (judicial review matters) o le a faasee atu e tagofia e le Faamasinoga Sili, faatasi ai ma mataupu tau talosaga apili (appeal matters) o le a faavaeina ai se Faamasinoga le Tumau (Land and Titles Interim Appeal Court) o le a mafai ona tagofia nei mataupu apili, a maea ona faaleaogaina lea o lenei faamasinoga lē tumau.

7. O lea foi ua faaofi aiaiga mo le faia o tofiga o Faamasino o le

Faamasinoga Sili, lea e le o aiaia i lalo o le Faavae i le taimi nei, ma

ua toe faaofi aiaiga mo le faamalolo le tumau ma le aveeseina o

Faamasino o le Faamasinoga Sili, lea o le a aveeseina i luga o le 2/3

o palota o Sui uma o le Palemene, e pei ona sa sau a’i, ma e pei foi

ona aiaia mo le Faamasino Sili ma le Peresetene o Fanua ma Suafa.

8. O le tele o nisi o teuteuga e moomia ina ia toe fa’asao le

faanumeraina o aiaiga, fa’asa’o, faamanino ma faamae’e le

faaupuina (correct, clarify and complete wording), ma fa’asao aiaiga

o lo’o faasino iai (correct cross references).

Lau Afioga i le Fofoga Fetalai, o se otootoga na o teuteuga ua

fuafuaina i lalo o lenei tulafono taufaaofi. O nei teuteuga, ua tapenaina i le maea ai o iloiloga faapea le mataituina e le Matagaluega o le faatinoina o teuteuga talu ona amata faamamaluina ia Mati 2021. Ua atagia ai foi ma faatalanoaga ma finagalo faaalia a le mamalu lautele o le atunuu, aemaise le Faamasinoga o Samoa i ona tulaga uma, tainane le Sosaiete o Loia o Samoa ma isi paaga autu (key stakeholders).

O le mea mautinoa, o nei teuteuga o le a mautinoa ai le malupuipuia o aia tatau a tagata taito’atasi, faamalosia ma malupuipuia le puleaga a le tulafono (strengthen and protect the rule of law), faamalosia le tulaga tutoatasi a le Faamasinoga (strengthen judicial independence), ma malupuipuia le tutoatasi ma le fa’ataua o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa, e tagofia ai mataupu tau suafa matai ma fanua/eleele faaleaganuu, ae faamalumalu iai le Faamasinoga Sili.

Soifua ma ia manuia.

SOURCE – Ministry of Justice & Courts Administration – Samoa

Photo by Parliament of Samoa

May be an image of 6 people and text
Powered by EIN Presswire

Distribution channels:

Legal Disclaimer:

EIN Presswire provides this news content "as is" without warranty of any kind. We do not accept any responsibility or liability for the accuracy, content, images, videos, licenses, completeness, legality, or reliability of the information contained in this article. If you have any complaints or copyright issues related to this article, kindly contact the author above.

Submit your press release